Jan van Rijswijcklaan 98, 2018 Antwerpen, België

Voornaam herenhuis in neo-Lodewijk XVI-stijl, gebouwd in opdracht van Jules Fribourg, naar een ontwerp door architect Michel De Braey uit 1912. Deze brede en diepe rijwoning omvat een souterrain en twee bouwlagen onder een leien mansardedak. Zowel de verzorgde natuurstenen lijstgevel van drie traveeën als het groots opgezette interieur zijn geïnspireerd op het model van het laat-18de-eeuwse Parijse hotel, met een grote mate van stijlzuiverheid. Deze aanpak is kenmerkend voor de latere residentiële stadsarchitectuur van De Braey, waartoe zijn eerste en zijn tweede architectenwoning in de Van Putlei en de Markgravelei behoren, het aanpalende hotel Lehmann en de dokterswoning Herman verderop in de Jan Van Rijswijcklaan, die hij vóór de Eerste Wereldoorlog ontwierp. Actief vanaf eind jaren 1880, maakte de architect omstreeks de eeuwwisseling naam met prestigieuze hotels in diverse neostijlen of landhuizen in cottagestijl. Tot de belangrijkste werken uit de rijpe fase van zijn loopbaan behoren de neogotische Anglicaanse kerk Sint-Bonifacius in de Grétrystraat en het in neorenaissancestijl ontworpen Gemeentehuis van Wijnegem.

Het statige gevelfront wordt nadrukkelijk horizontaal geleed in twee evenwaardige registers, afgewerkt met een klassiek hoofdgestel. De symmetrische opeenvolging van hoge rechthoekige vensters bepaalt de regelmaat van de ordonnantie. In een vlakke omlijsting worden de bel-etagevensters onderscheiden door lekdrempels op consoles, en de bovenvensters door een medaillon met strik, guirlande en een smeedijzeren borstwering. Pilasters met chutes en een balkon op consoles markeren de inkom in de linkerzijtravee. Boven het entablement gevormd door een stafwerkfries en de kroonlijst, wordt de grote dakkapel met voluten en gebogen fronton geflankeerd door oculi met draperie, alle drie bekroond door een vuurvaas. Net als de natuurstenen ornamentatie en het bewaarde houten schrijnwerk van deur en vensters, is ook het smeedijzer van de borstweringen en het voortuinhek afgeleid van het typisch classicistische patroon van entrelacs met vergulde rozetten.

Volgens de bouwplannen vertoont de plattegrond de typologische kenmerken van een woning voor de vermogende burgerij, met een opdeling in ontvangst- en privé-vertrekken, dienstlokalen en -circulatie. Een vestibule leidt vanaf de straat naar de royaal aangelegde hal met staatsietrap, haarden op beide niveaus en een bovenlicht, die over de volledige breedte de centrale ruimte van het hotel vormt. Op de bel-etage neemt het groot salon de straatzijde in, en de eetzaal met aanpalend fumoir de tuinzijde. Deze suite sluit via een rotonde aan op een halfrond bordes oorspronkelijk met een monumentale trappenpartij. De bovenverdieping omvat vooraan een grote en een kleine slaapkamer, en achteraan de ‘chambre des maîtres’ met balkon, en suite nursery en badkamer, die door een galerij is afgezonderd van de traphal. Net als de mansarde is het souterrain gereserveerd voor het personeel, met behalve de gebruikelijke voorraad-, wijn-, kolenkelders en stookinstallatie, een ‘état domestique’, washuis en ‘brosserie’, en de grote keuken bij de ‘cour anglaise’ aan de achterzijde van het hotel. Een verborgen circulatiesysteem met dienstrap en -gangen, keukenlift en office ontsluiten het privé-domein voor het personeel. Het rijk gelambrizeerde interieur vertoont dezelfde stijlkenmerken als de gevel. Het tuinbordes werd in 1937 gewijzigd; in tegenstelling tot de bouwplannen loopt de rotonde van de achtergevel vandaag door over de bovenverdieping.

Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1912#1744, 1913#4154 en 18#8720. Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1912#1744, 1913#4154 en 18#8720.

Braeken J. & Hooft E. 2011: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Antwerpen, Stad Antwerpen: Jan Van Rijswijcklaan, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen ANT3, (onuitgegeven werkdocumenten).
Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed